Σήμερα δεν έχουμε ψυχρό πόλεμο αλλά ψυχρές σχέσεις μεταξύ Πούτιν και Ομπάμα

Εχουμε περάσει από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου στην εποχή των ψυχρών σχέσεων ανάμεσα στις κορυφαίες υπερδυνάμεις, δηλώνει εν μέσω παγκόσμιων καταιγιστικών εξελίξεων ο Στίβεν Σπίλμπεργκ σε μια αποκλειστική συνέντευξη για το «Εθνος της Κυριακής» με αφορμή τη νέα του ταινία «Η γέφυρα των κατασκόπων».

Ο βραβευμένος με Οσκαρ Στίβεν Σπίλμπεργκ επί το έργον. Η «Γέφυρα των κατασκόπων» είναι η τέταρτη συνεργασία του με τον φίλο και συνεργάτη του Τομ Χανκς.

Παιδί μιας γενιάς που έζησε την απειλή του πυρηνικού πολέμου στο πετσί της και λίγο πριν κλείσει τα 69 του χρόνια στις 18 Δεκεμβρίου, ο κορυφαίος σκηνοθέτης του σύγχρονου κλασικού αμερικανικού σινεμά, βραβευμένος με τρία Οσκαρ για τη «Λίστα του Σίντλερ» και τη «Διάσωση του Στρατιώτη Ράιαν», ταινίες-σταθμοί στην καριέρα του που αφορούν ιστορικά γεγονότα, καταθέτει φέτος μία ακόμη προσωπική ματιά στην Ιστορία

Οι άγνωστες διαβουλεύσεις
Η «Γέφυρα των κατασκόπων», τέταρτη συνεργασία του με τον προσωπικό του φίλο και συνεργάτη Τομ Χανκς, παραμερίζει την κουρτίνα των παρασκηνιακών διαβουλεύσεων στα τέλη της δεκαετίας του '50 ανάμεσα σε Αμερικανούς, Ρώσους και Ανατολικογερμανούς όταν οι πρώτοι συνέλαβαν τον Ρώσο κατάσκοπο Ρούντολφ Εϊμπελ και οι δεύτεροι κατέρριψαν το αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροσκάφος U2 αιχμαλωτίζοντας τον Αμερικανό πιλότο Φράνσις Γκάρι Πάουερς.

Επικεφαλής των διαπραγματεύσεων τίθεται μυστικά από την κυβέρνηση των ΗΠΑ ο αμερόληπτος Τζέιμς Ντόνοβαν, δικηγόρος από το Μπρούκλιν ειδικευμένος στα ασφαλιστικά, που αφού αναλάβει την υπεράσπιση του Εϊμπελ στο αμερικανικό δικαστήριο, θα κληθεί και να τον ανταλλάξει στο διχοτομημένο Βερολίνο. Ο κινηματογράφος δεν μπορεί να συναγωνιστεί την πραγματικότητα, σχολιάζει ο Στίβεν Σπίλμπεργκ ενώ η ταινία του προβάλλεται στις ελληνικές αίθουσες.

Β. Πούτιν και Μ. Ομπάμα. Μπορεί να έχει τελειώσει ο Ψυχρός Πόλεμος, ωστόσο, όπως τονίζει ο Σ. Σπίλμπεργκ, η κατασκοπεία μεταξύ Ρωσίας-ΗΠΑ συνεχίζεται με αμείωτη ένταση.

Ενα από τα μεγαλύτερα προσόντα που έχετε ως σκηνοθέτης είναι ότι καταπιάνεστε με ιστορικά γεγονότα που παραμένουν ολοζώντανα και επίκαιρα. Πώς το κάνετε;

Θα κάνω μια γενικόλογη δήλωση που ίσως χρειαστεί να πάρω πίσω μια μέρα: νομίζω ότι η Ιστορία γράφει καλύτερη μυθοπλασία απ' ό,τι το σινεμά. Οταν γίνεσαι μάρτυρας ενός συναρπαστικού ιστορικού γεγονότος, λες «κανείς δεν θα μπορούσε να το είχε φανταστεί!». Η ίδια η Ιστορία μας δίνει γεγονότα που είναι σχεδόν απίστευτα. Κάθε φορά που διαβάζω μια βιογραφία ή ένα βιβλίο για ένα περιστατικό που συνέβη, αμέσως θέλω να κάνω μια ταινία γι' αυτό. Πάντα βρίσκω αυτό το μικρό στοιχείο, το κομμάτι της αλήθειας για το οποίο κανείς δεν έχει ποτέ μιλήσει. Πάω κατευθείαν στην υποσημείωση του βιβλίου και σκέφτομαι «αυτή είναι η ιστορία»!

Ο Τομ Χανκς υποδύεται τον δικηγόρο Τζέιμς Ντόνοβαν, ο οποίος τίθεται επικεφαλής των διαπραγματεύσεων με τους Ρώσους για την απελευθέρωση ενός Αμερικανού πιλότου.

Ακολουθήσατε την ίδια τακτική στη «Γέφυρα των κατασκόπων»; Είναι σαν να ξετρυπώσατε την τελευταία ανείπωτη ιστορία του Ψυχρού Πολέμου.

Ηρθε κάποιος και με ρώτησε: «Θέλεις να κάνεις μια ταινία για τον Γκάρι Πάουερς που καταρρίφθηκε με το αεροπλάνο U2 στη Σοβιετική Ενωση;». Αυτό ίσως να ήταν αρκετό για μια ολόκληρη ταινία αλλά ο Τομ Χανκς κι εγώ διαπιστώσαμε στη συνέχεια ότι υπήρχαν πολύ περισσότερα πράγματα από πίσω. Συνειδητοποιήσαμε, όσο αδιανόητο κι αν φάνταζε, ότι τα γεγονότα που πραγματεύεται η ταινία έγιναν στ' αλήθεια.

Στο επίκεντρο της ταινίας βρίσκεται η σχέση του Αμερικανού δικηγόρου Τζέιμς Ντόνοβαν και του Ρώσου κατασκόπου Ρούντολφ Εϊμπελ οι οποίοι δεν αποτελούν το συνηθισμένο μοντέλο αταίριαστου διδύμου που έχουμε δει εκατομμύρια φορές στο σινεμά.

Αποφύγαμε τα στερεότυπα γιατί και η πραγματική σχέση του Ντόνοβαν και του Εϊμπελ παρέκαμψε τα στερεότυπα. Ηταν μια συνεργασία απίθανη να συμβεί. Κι εγώ ήθελα η ταινία να αφορά μια σχέση χάρη στην οποία το κοινό θα ανυπομονούσε να ξαναδεί τον Εϊμπελ και τον Ντόνοβαν σε μια σκηνή.

Ποια η προσωπική σας σύνδεση με την ιστορία;

Εκείνη την εποχή ήμουν έφηβος. Θυμάμαι πόσο τρομαγμένος ήμουν. Θυμάμαι τους συναγερμούς για αεροπορικές επιδρομές κατά τις οποίες έπρεπε να κρυβόμαστε κάτω από τα θρανία μας και να βάζουμε βιβλία πάνω από τα κεφάλια μας. Θυμάμαι τις ταινίες που μας έδειχναν για το τι έπρεπε να κάνουμε αν βλέπαμε μια λάμψη και που εξηγούσαν τι κάνει μια πυρηνική βόμβα σε μια πόλη, πόσω μάλλον σε ένα μικρό σπίτι στα προάστια του Φίνιξ της Αριζόνα. Γνώριζα τα πάντα.

Πώς θα περιγράφατε την άποψη της ταινίας για την κατασκοπεία;

Δεν είναι και η πιο γοητευτική άποψη. Περιέχει πολύ ντετεκτιβισμό και διάλογο. Αναμονή και παύση. Υπάρχει μια εξωφρενική στιγμή κατευθείαν από χολιγουντιανή ταινία κατασκοπείας όπου ο πράκτορας της CIA δίνει στον Ντόνοβαν (Τομ Χανκς) έναν αριθμό τηλεφώνου για να τον απομνημονεύσει και μετά αμέσως καίει το χαρτί. Ο Ντόνοβαν τον κοιτάει σκωπτικά και του λέει: «Αυτό είναι βγαλμένο από ταινία αλλά όχι από την ταινία στην οποία είμαι εγώ!».

Η ταινία μιλάει για διαχρονικές αξίες -ακεραιότητα, ψυχικό θάρρος- αλλά φωτίζει επίσης πολλές σημερινές ανησυχίες.

Παλαιότερα, στις μέρες για τις οποίες μιλάει η ταινία, κατασκοπεύαμε ο ένας τον άλλο. Σήμερα έχουμε μια ζούγκλα κατασκοπείας ακόμα και για τις πιο ασήμαντες πληροφορίες. Σήμερα οι κυβερνοεπιθέσεις έχουν γίνει σπορ.

Ενας χάκερ μπορεί να πάρει πληροφορίες, κάτι που είναι ποινικά δικάσιμο, και να βγάλει χρήματα ή να διαφύγει από τη χώρα. Οποιοσδήποτε ξέρει να χειρίζεται τα ηλεκτρονικά μέσα μπορεί να κατασκοπεύσει τον οποιονδήποτε.

Η κατασκοπευτική πτήση του πιλότου Πάουερς με το αμερικανικό U2 δεν αποτελεί έναν προάγγελο των σημερινών μη επανδρωμένων ιπτάμενων μηχανών (drones);

Σήμερα γίνεται κατασκοπεία σε υψηλό βαθμό. Εχουμε, επίσης, όχι Ψυχρό Πόλεμο αλλά αυτό που θα αποκαλούσα ψυχρές σχέσεις ανάμεσα στον Πούτιν, τον Ομπάμα και την Κίνα. Υπάρχει πολλή ψύχρα στον αέρα σήμερα.

Οταν κάνατε γυρίσματα στη Γέφυρα Γκλίνικε, την πραγματική «Γέφυρα των Κατασκόπων», σας επισκέφτηκε η καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ. Πώς ήταν η επίσκεψή της;

Την είδαμε δύο φορές εκείνη τη μέρα. Ρώτησε τις κατάλληλες ερωτήσεις. Για την ακρίβεια ήρθε στο πλατό την πιο κρύα μέρα που είχαμε σε όλη την περίοδο των γυρισμάτων. Ημασταν ντυμένοι σαν να γυρίζαμε το «Εβερεστ» και η καγκελάριος Μέρκελ ήρθε ντυμένη με αυτό που θα περιέγραφα σαν «φθινοπωρινό ντύσιμο». Δεν έμοιαζε να κρυώνει.

Το φιλμ τελειώνει με μια κλασική στιγμή σπιλμπεργκικού σασπένς βασισμένου σε ένα τηλεφώνημα. Τις αγαπάτε αυτές τις σκηνές...

Ξέρετε τι μου αρέσει; Η αναμονή πριν από το τηλεφώνημα. Το είδος της σκηνής, όπου σε μια στερεοτυπική εκδοχή, θα είχαμε αντίστροφη μέτρηση με τους χτύπους ενός ρολογιού. Θα ακούγαμε τους χτύπους του ρολογιού και ξαφνικά ένα τηλέφωνο να χτυπά. Εμείς αφήσαμε απλώς τους ήρωες να περιμένουν σιωπηλά, αφήνοντας σε κάποιον άλλο να κάνει κάτι πρώτος. Μου αρέσουν οι στιγμές που αναμένεις το αναπόφευκτο.

Με ποιες άλλες ιστορικές προσωπικότητες θα θέλατε να ασχοληθείτε σε μια ταινία;

Θα ήθελα μια μέρα να κάνω ταινία την ιστορία των αδελφών Ράιτ. Με ενδιέφεραν από τότε που ήμουν παιδί. Με έναν ήρωα που θα πει: «Το αεροπλάνο! Το αεροπλάνο!».

Αντα Δαλιάκα